Kurtuluş Savaşında Hazırlık Dönemi

MEMLEKETİN İÇ DURUMU VE CEMİYETLER İzmir'in işgali, İzmir, İstanbul, Trakya ve Doğu Kara­denizdeki Rumların çalışmalarını hızlandırdı. Fransızların Suriye'den Çukurova bölgesine getirdikleri Ermeniler saldırılara başladı. Ayrıca Doğu Anadolu'daki Ermeniler de saldırılara yöneldi. Padişah Vahdettin ve Damat Ferit bu olaylar karşısında halkı sakin olmaya çağıran bir bildiri yayınlayabildi. Ülkede, hükümetin otori­tesinin kalmadığı ve işgallere karşı cesur kararlar alına­mayacağı anlaşıldı. Bu ortamda zararlı ve yararlı birçok dernekler kuruldu. ZARARLI CEMİYETLER A) MÜSLÜMANLAR TARAFINDAN KURULAN ZARARLI CEMİYETLER 1. Sulh ve Selamet–i Osmaniye Fırkası Padişahın fikirlerini ve Damat Ferit hükümetinin poli­tikalarını des­teklemiştir. Ülkenin kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine sıkı sıkıya uymakla mümkün olacağı görü­şünü savunmuştur. 2. Teal–i İslam Derneği Anadolu'daki ulusal direnme eylemlerine ve padişah­lık düzenini yıkmak isteyenlere karşı kurulmuştur. Düş­mana karşı direnmenin yararsız olduğunu Halifelik ma­kamına bağlılıktan başka bir yol kalmadığı fikrini sa­vun­muştur. 3. İngiliz Muhipler Derneği İngiltere'den Kavmi Necip (soylu millet) olarak bah­seden bir cemiyettir. Milyonlarca müslümanı sömürgesi altına alan bu devletin dost olduğunu belirtmiş ve İngiliz mandasının kabul edilmesini savunmuştur. 4. Hürriyet ve İtilaf Partisi Padişah ve Damat Ferit hükümetlerini desteklemiştir. Bu parti İttihat ve Terakki partisine tepki olarak kurul­muştu. 5. Kürt Teali Cemiyeti Wilson ilkelerine dayanarak bağımsız bir Kürt devleti kurmayı amaçlamıştır. İngiltere tarafından desteklemiştir. Not: Bu cemiyetler Kurtuluş Savaşının yapılmasını gecikmesine neden olmuştur. B) YABANCILARIN KURDUĞU ZARARLI DERNEKLER 1. Mavri Mira Patrikhane'nin desteği ile kurulmuştur. Batı Anadolu­'daki ve Marmara bölgesindeki Rumları örgütle­miştir. Yunanistan yararına çalışmalarda bulunmuştur. Bizans Devletini yeniden kurmayı amaçlamıştır. Mavri Mira'nın alt teşkilatları şunlardır: a) Yunan Kızılhaçı ve Göçmenler Cemiyeti: Rum ve diğer azınlık okullarında silahlı çeteler kur­muştur. b) Trakya Rum Komitesi Doğu Trakya'yı Yunanistan'a katmayı amaçlamıştır. 2. Etnik'i Eterya: Yunanlıların tarihi cemiyetidir. Mavri Mira ile birlikte çalışmıştır. Trabzon ve dolaylarındaki Rumları birleştire-rek ve Rum Pontus Devleti'ni yeniden kurmayı amaç­lamıştır. 3. Pontus Rum Derneği Rum Patrikhanesine bağlı olarak çalışan bir örgüttür. Rum Pontus Devletinin kurulması için çalışmıştır. 4. Kordos (Rum Göçmenler Cemiyeti) Anadolu'daki Rumları ayaklandırmıştır. 5. Taşnak Sütyun Partisi – Hınçak Derneği Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermeni Devleti kur­mak amacıyla çalışmışlardır. Not: Yabancıların kurduğu bu derneklerin ortak amacı, Anadolu'yu paylaşarak kendi devletlerini kur­maktı. YARARLI DERNEKLER (ULUSAL DERNEKLER) 1. Trakya Paşaeli Cemiyeti Trakya'nın Yunanistan'a verilmesini önlemek ama­cıyla Edirne'de kurulmuştur. Bu dernek Osmanlı Devleti­nin dağılması halinde Batı Trakya'yı kapsayan Trakya Cumhuriyeti adıyla bir devlet kurmayı da amaç­lamıştır. 2. İzmir Müdafaa–i Hukuk–u Osmaniye Cemiyeti İzmir ve çevresinin Yunanlılara verilmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. İzmir valisinin bu cemiyeti İttihat­çı­lık ve Bolşeviklikle suçlaması, cemiyetin güçlen­mesini önlemiştir. Bu cemiyet dağılınca yerine Müdafaa–i Va­tan Heyeti adıyla yeni bir cemiyet ku­ruldu. Bu dernek İzmir'in işgal edilmesinden bir gün önce İzmir Redd–i İl­hak Cemiyeti adını almıştır. 3. Şark Vilayetleri Müdafaa–i Hukuk–i Milliye Cemiyeti İstanbulda kurulmuştur. Erzurum ve Elazığ'da şube­ler açmıştır. Doğu Anadolu'nun Ermenilere verilmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. Ermenilerin Doğu Ana­dolu'da nüfus olarak çoğunlukta olmadığını açıklamıştır. Doğu Anadolu'da Türk ve Müslüman nüfusun fazla oldu­ğunu belirtmiş ve Doğu Anadolu'nun bütünlüğünün ko­runma­sını savunmuştur. Mustafa Kemal, Sivas Kongresinde Ulusal Dernekleri bu cemiyet aracılığı ile birleştirmiştir. 4. Kilikyalılar Adana ve çevresinde Fransız işgaline ve Ermeni saldırılarına karşı kurulmuştur. 5. Trabzon Müdafaa–i Hukuki Milliye Cemiyeti Doğu Karadenizde Pontus Rum Devletinin kurulma­sını önlemek amacıyla kurulmuştur. 6. Milli Kongre Cemiyeti İstanbul'daki yurtseverlerin kurduğu cemiyetleri bir­leştiren bir federasyon şeklinde kuruluştur. Ulusal kurtu­luş sa­vaşımızla ilgili olarak açıkladıkları bildiride Kuva–i Milliye deyimini kullanan ilk cemiyettir. ULUSAL CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1. Her cemiyet öncelikle kendi bölgesinin kurtulu­şunu sağlamayı amaçlamıştır. 2. Cemiyetler bağımsızlık ve milliyetçilik ilkelerine doğrultusunda çalışmışlardır. 3. Cemiyetler mitingler, basın bildirileri ve protesto telgrafları yoluyla ulusal bilincin oluşmasına katkıda bu­lunmuşlar­dır. 4. Cemiyetler yöresel kongreler düzenleyerek siyasi ve silahlı mücadeleler yapmışlardır. BAŞLICA YÖRESEL KONGRELER 1. Kars Milli Kongresi 30 Kasım 1918 2. Ardahan Kongresi 3 Ocak 1919 3. Trabzon Kongresi 23 Şubat 1919 4. İzmir Büyük Redd–i İlhak Kongresi 19 Mart 1919 5. I. Balıkesir Kongresi 12 Temmuz 1919 6. II. Balıkesir Kongresi 26–30 Temmuz 1919 7. Erzurum Kongresi 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 8. Nazilli Kongresi 6–9 Ağustos 1919 9. Alaşehir Kongresi 10–25 Ağustos 1919 Not: Yukarıdaki yöresel kongrelerin dışında çok sa­yıda yerel kongre düzenlenmiştir. Bu kongreler değişik tarihlerde ve zamanlarda toplanarak ilgili oldukları böl­genin askeri ve siyasi durumunu değerlendirmişler, Kuva–i Milliye birliklerinin ihtiyaçlarını karşılamışlardır.